Bijzonder boek over Jan Groen Tukker

CULEMBORG Recent verscheen het boek 'De voedselcommissaris' van Culemborger en journalist Kees Tukker. Tukker was onder andere directeur bij de AVRO en lid van de Raad van Toezicht van Oxfam Novib. Zowel het boek over Tukkers oudoom Jan Groen Tukker als de totstandkoming ervan leveren een boeiend verhaal op.

door Eric Jansen

Kees Tukker woonde als kind in Giessen-Oudekerk, evenals Groen Tukker, een broer van diens opa. Groen stapte niet in de familietraditie om boer te worden, maar ging studeren. Op de HBS in Gorkum was hij klasgenoot van Anton Mussert. In 1933 maakte hij als ambtenaar deel uit van een Nederlandse handelsdelegatie die in Berlijn onderhandelde met Hitler-Duitsland.
Vanaf 1937 was hij mede-initiatiefnemer van allerlei maatregelen die de vaderlandse voedselvoorziening veilig moesten stellen voor het geval er een nieuwe oorlog in Europa uitbrak. Tot en met het systeem van de voedselbonnen lag alles klaar toen het zover was. Groen werd in oktober 1939 voedselcommissaris voor Gelderland. Er werkten 126 zogenaamde 'bureauhouders' onder hem, die registreerden hoeveel voedsel de boeren in de gemeenschappen produceerden en die verantwoordelijk waren voor de distributie en verwerking ervan; gegevens die Groen doorgaf aan Den Haag. De Culemborgse bureauhouder hield kantoor naast het stadhuis, op Markt 5.
Groen ontkwam niet aan contacten met de Duitsers. Om zijn boven -en ondergronds werk te kunnen voortzetten, had hij hun vertrouwen nodig. Zo leverde hij eieren aan Seys-Inquart! Ondertussen gaf hij stelselmatig te lage cijfers op over de voedselvoorraden in Gelderland, waar de meeste onderduikers verbleven van heel Nederland. Die konden zo, als ze geen bonnen hadden, toch eten. Groen, die zelf ook onderduikers in huis had, werd na de oorlog korte tijd gevangengezet vanwege mogelijke samenwerking met de bezetter. Al snel echter werd zijn naam zo goed als gezuiverd -hij kreeg een berisping- en hij werkte weer in overheidsdienst.
Kees Tukker begon ruim 25 jaar geleden met het verzamelen van informatie. Hij verdiepte zich steeds meer in Groens motieven en beweegredenen: ,,Het was nooit mijn bedoeling een boek over hem te schrijven, maar het werd een gewoonte om zijn leven te onderzoeken." Aangespoord door derden begon hij in 2016 toch met wat een boek moest worden; zijn eerste. Door het vele onderzoek en de gecompliceerdheid ervan het moeilijkste wat hij ooit gedaan heeft, maar ook het mooiste. Tijdens het schrijven kreeg hij meer bewondering voor Groen: ,,Groen moest enorm laveren tussen de verschillende partijen. Goed en fout bleken in die tijd geen vaststaande begrippen, maar hij slaagde erin toch koersvast te blijven."
Het meeslepende boek -met een voorwoord van Ad van Liempt- werd na verschijning zeer goed ontvangen, wat Kees voelde als een erkenning voor al het werk dat hij erin stopte.

De Geschiedkundige Vereniging Giessenburg en Schelluinen verzorgt donderdag 17 januari een lezing over de Voedselcommissaris Jan Groen Tukker. De lezing wordt gegeven door Kees Tukker. De lezing begint om 20.00 uur in De Til in Giessenburg.