De razzia was een reactie van de bezetter op het doodschieten van twee landwachters door het verzet in de Zuid-Hollandse Biesbosch. Meer dan negenhonderd mannen in de leeftijd van 18 tot en met 25 jaar werden opgepakt en dezelfde dag nog op transport gesteld naar Kamp Amersfoort. Het grootste deel van hen is na zes weken afgevoerd naar Duitsland waar ze onder erbarmelijke omstandigheden in diverse kampen tewerkgesteld werden. 27 van hen keerden nooit meer terug. Pas in 1985 werden herdenkingsplaquettes aangebracht op de plaatsen waarvandaan de jongens afgevoerd werden naar Amersfoort: aan de Grote Kerk in Sliedrecht en aan de voormalige School met de Bijbel, ook het voormalig onderkomen van de Ducdalf, aan de Rivierdijk in Hardinxveld-Giessendam.
Eind 2005 richtte Anja van der Starre (42), dochter van de inmiddels overleden Merwedegijzelaar Bas van der Starre uit Sliedrecht, een digitaal monument voor de slachtoffers van deze razzia op: www.merwedegijzelaars.nl. Van der Starre legt al vele jaren, samen met haar moeder, tijdens Dodenherdenking een krans voor de Merwedegijzelaars bij het monument aan de Stationsweg. Haar site begint met: ‘Op 16 mei 1944 werden aan beide zijden van de Merwede honderden jonge mannen opgepakt en door de bezetter weggevoerd’. Daaronder treffen bezoekers een namenlijst aan van de gegijzelden. Door op een naam te klikken, is te vinden wat bekend is over deze persoon met betrekking tot de gijzeling. Verder is veel te lezen over de kampen, werkplekken en monumenten en zijn foto’s en documenten te zien. Van der Starre vertelt dat haar bezoek in 2005 aan de zoutmijn waar haar vader tewerkgesteld was de directe aanleiding was tot het opzetten van de website. ,,Dit digitale monument zie ik als erkenning, maar ook als vorm van genoegdoening voor mijn vader en voor de andere gijzelaars en hun nabestaanden. De mannen zijn de eerste jaren na de oorlog niet altijd even netjes behandeld.” Sinds het bestaan van het digitale monument heeft Van der Starre veel dankbare reacties van overlevenden en nabestaanden gekregen. ,,Voor mij een drijfveer me te blijven inzetten dit stuk geschiedenis levend te houden, dat op de levens van honderden jonge mannen en hun familie- en gezinsleden een groot stempel heeft gedrukt. Een teken dat velen nog steeds bezig zijn met deze afschuwelijke gebeurtenis en een goede reden om een en ander met de lezing en tentoonstelling weer eens wat breder onder de aandacht te brengen”, aldus Van der Starre, die hoopt hierdoor weer nieuwe informatie boven water te krijgen. Contact opnemen kan via www.merwedegijzelaars.nl of via 078-6134009 (na 21.00 uur).
Fremdenpas
Tijdens de expositie in het Sliedrechts Museum wordt het gijzelingsverhaal verteld. Naast documenten en foto’s is ook een filmpje te bekijken waarin Job van der Linden (90) uit Hardinxveld-Giessendam vertelt wat er gebeurde op de dag van de razzia en hoe het hem daarna is vergaan. Een ander opvallend item is de koffer van Cees de Ruyter. Nadat de jongens en mannen afgevoerd waren naar Kamp Amersfoort, kreeg de familie opdracht een koffer met onder meer kleding op te sturen. Michiel, de zoon van Kees, stelde de koffer, fremdenpas, arbeitskarten, bescheinigungen en tal van andere documenten beschikbaar voor de expositie. In een interview voor het nationaal comité 4/5 mei vertelde hij vorig jaar dat hij zich pas later realiseerde welk diep spoor de ervaringen van zijn vader getrokken hebben in het leven van het gezin. Dit interview is, net als het verhaal van Bas van der Starre, Job van der Linden en van vele anderen ook te vinden op de website.
