Uit pure liefde voor het ijs

H'VELD-G'DAM – In de strenge winter van 1963 stond Karen Davidse - Brants (52) voor het eerst op de schaats. De houtjes uit die tijd heeft ze nog. Ze maken onderdeel uit van een flinke verzameling schaatsen waarvan de meeste exemplaren rond de honderd jaar oud zijn. Karen kreeg de liefde voor het ijs van huis uit mee dus ook de schaatsen van haar ouders hebben een plaatsje in de vitrinekast. In het piepkleine volle zolderkamertje zijn naast die schaatsen ook boekjes, prenten, speldjes, gereedschap, schoolplaten met winterse taferelen, affiches van schaatsfabrieken, ski’s en oude duw- en priksleetjes te vinden. ,,Maar daar heb ik er niet zoveel van, want sleetjes nemen nogal wat plek in. Ja, als je alles leuk vind, krijg je teveel troep. En ik houd eigenlijk ook nog van oude schoolspullen”, verzucht de verzamelaarster. Ze is lid van ‘De Poolster’, een verzamelkring van winterverzamelaars. Maar de passie beperkt zich niet tot verzamelen alleen. Ook schaatsen hoort erbij. Karen is lid van IJssportvereniging Alblasserwaard en het hele gezin staat vanzelfsprekend ingeschreven bij de Hardinxveld-Giessendamsche IJsclub.

Door: Margreet Strijker

Tijdens het interview geeft Karen aan dat ze het eigenlijk te druk heeft om veel tijd aan haar verzameling te besteden. En te weinig plek om de boel leuk uit te stallen. Samen met echtgenoot Wim runt ze een dierenartspraktijk aan huis die flink wat van de beschikbare ruimte en tijd inneemt. De telefoon gaat tijdens het gesprek een paar keer en een angstige poes verschuilt zich verschrikt voor verslaggeefster en fotograaf, een illustratie van de grote plaats die het werk inneemt in huize Davidse. Karen verontschuldigt zich dan ook meermaals voor het stof op de verzameling en voor de rommel. Maar juist het rommelige geeft een leuk beeld van al die winterse objecten. Bij het beklimmen van de trappen kom je al een oude schaatsbanenkaart en diverse affiches tegen van onder andere de schaatsfabrieken J. Nooitgedagt & Zn in IJlst en Ruiter’s In Akkrum. In het kamertje hangen ski’s tegen de wand, maar ook ouderwetse houten sneeuwschoenen die aan Eskimo’s en Lapland doen denken. Een schoolplaat van uitgeverij Malmberg die is getekend door P. van Geldrop en doek aan een stok van ‘Het Vrije Stelonderwijs’ met winterse Rie Cramer-achige tafereeltjes versterken het nostalgische sfeertje. De meeste schaatsen liggen netjes op rijtjes in een kastje achter het logeerbed en een flink aantal zijn er uitgestald in een glazen vitrinekast. Het zijn vooral houten zoals krulschaatsen, die dateren uit het eind van de negentiende eeuw, maar ook oude stalen noren ontbreken niet. Het paar dat nog van haar vader geweest is heeft mooie leren schaatsbeschermers. De kunstschaatsen van haar moeder trouwens ook.

De oudste exemplaren die ze heeft zijn een paar glissen gemaakt van koeienbotten die met touwtjes aan de schoenen werden bevestigd. In Zwitserland kocht ze kunstschaatsen op ronde ijzers en ze heeft originele schoonrijdschaatsen uit Engeland met brede ijzers die hol geslepen zijn. Deze worden nog gebuikt bij het schaatsen in klederdracht. Karen vindt het leuk dat ze een paar schaatsen heeft dat gemaakt is door de Gebroeders de Rooij die van 1875 tot 1925 een schaatsfabriekje hadden in haar geboorteplaats Waddinxveen. ,,Ik probeer vooral schaatsen te verzamelen die in Zuid-Holland gemaakt zijn. Vroeger had bijna elk dorp wel een smederij waar de smid naast allerlei andere zaken ook schaatsen maakte. Ik ben ook blij met de twee paar die ik hier vandaan heb. Eén gemaakt door Baje Dukel (1873-1953, een smid uit Hardinxveld), en een paar van Gerrit Rietveld (1819-1882) uit Giessendam.” Schaatsen zijn te herkennen aan de merkjes die erin geslagen werden door de maker. Ze vertellen de afkomst en leeftijd. Ook een doosje met zulke merkjes en de tang waarmee ze aangebracht werden maken deel uit van de verzameling. Bijzonder zijn de kinderkrulschaatsjes en de houten stokken met aan het uiteinde een knop die vaak afgebeeld staan op oude schaatstaferelen. Twee of drie schaatsers hielden zich daaraan vast omdat het minder vermoeiend was om zo gezamenlijk een tocht te schaatsen.

In haar kindertijd schaatste Karen net als haar ouders heel graag, maar eigenlijk alleen op natuurijs omdat er toen nog niet zoveel kunstijsbanen waren. Tijdens haar studie diergeneeskunde in Utrecht startte ze met schaatsen op kunstijs. Ook kocht ze in die tijd een boekje en een etsje over schaatsenrijden, het begin van de verzameling. Twee keer per jaar gaat ze naar een bijeenkomst van ‘De Poolster’. Soms is er een excursie naar een museum of schaatsfabriek en ook de veilingen van de verzamelkring bezoekt ze graag.

Schaatsen doet Karen tegenwoordig meestal op de kunstijsbaan in Dordrecht, maar ook natuurijs is favoriet. ,,Ik maak ook graag tochten. Vooral in Noord-Holland zijn mooie, maar natuurlijk ook de molentochten hier. Ook Wim schaatst als er ijs ligt, maar toen het vorig jaar vroor hadden we net dienst, dat was dan wel weer jammer.”

Op de foto: Karen met de 'Giessendamse Rietveld schaatsen' bij de vitrinekast met een deel van haar winterse verzameling.