Op zoek naar de kaart in de schoenendoos

H’VELD-G’DAM – Op een klein zolderkamertje staan vier grote kasten vol albums en een lange tafel vol bundels kaarten, gesorteerd op alfabet. Het is de trots van verzamelaar Gerrit Hettema: een schat aan meer dan 30.000 foto’s en ansichten van kerken in heel Nederland. ,,Er is weinig wat ik niet heb."

Hettema is alweer 42 jaar postbode. ,,Vroeger zat er nog wel eens een ansicht van een kerk tussen’’, vertelt hij. ,,Dan vroeg ik of de ontvanger hem voor mij apart wilde houden. Na een aantal weken kreeg ik de kaart dan.’’ Helaas verliest de kerk aan populariteit en is de afbeelding ervan zelden meer terug te vinden op plaatselijke ansichten. ,,Er moeten minstens drieduizend van een plaat gedrukt worden, wil het enigszins betaalbaar zijn. Dus dorpswinkeltjes en kerken zien daar van af’’, zegt Hettema schouderophalend. ,,Vandaar ben ik al snel ook foto’s van kerken gaan sparen.’’

Uniek

De verzameling bestaat uit meer dan 30.000 foto’s en ansichten van kerken in heel Nederland, van het exterieur én interieur. ,,Ik ben bezig met reorganiseren, maar het wil nog niet zo vlotten. Ik heb het de laatste jaren erg druk.’’ Hettema is naast zijn baan bij de TNT, ook nog koster bij de kerk aan de Nieuweweg. Dat doet hij nu drie jaar, samen met vrouw en zoon. Inmiddels een bekend gezicht, weten de meeste kerkgangers van zijn verzameling. Trots is Hettema dan ook, dat hij een unieke ansicht heeft van de Nieuwe Kerk. ,,Dit jaar heb ik wat werkzaamheden voor een reclamebureau verricht. Als dank hebben zij voor mij een ansicht gemaakt van de Nieuwe Kerk, met de nieuwe bestrating. Ik heb een doos van 1250 stuks gekregen!’’

Vierendertig jaar geleden begon de postbode met het sparen. ,,Mijn vrouw komt van Flakkee. Vrienden vroegen mij kaarten van de kerk aldaar mee te nemen. Door hen ben ik aangestoken om ook te gaan verzamelen.’’ Een kleine vijfhonderd mensen in Nederland hebben dezelfde ‘tic’, veelal van oudere leeftijd. ,,Ik denk dat ik de leeftijd nog een beetje omlaag houd’’, grapt Hettema. ,,Het is een club van grijze haren en kale hoofden.’’

Middelpunt

Maar waarom fascineert het beeld van de kerk Hettema zo? ,,Een kerk is het middelpunt van de plaats, het dorp, de stad. Dat boeit me’’, legt hij uit. ,,Je gaat niet af op de schoonheid. Dat is wel mooi genomen, maar het gaat erom of het gebouw dienst doet.’’ Als voorbeeld daarvan noemt Hettema een verbouwde bollenschuur en een oude stal.

De vakanties van de familie Hettema stonden in het verleden dikwijls in teken van het bezoek aan kerken. Voordeel is dat zoonlief organist is en graag met vader op pad gaat. Het liefst vertrekt de 58-jarige postbode in noordelijke richting om de fijnste kerkjes, de meeste monumentaal, te aanschouwen. ,,De noordelijke provincies lijken wel een museum aan kerken. Je ziet aan de horizon allerlei spitsen, dat maakt het een fraai landschap’’, vertelt Hettema. ,,Je ziet een verhoging in het land, een terp, de kerk en een paar huisjes erom heen. Dat is dan een dorp.’’

Charme

Na zoveel jaren verzamelen is er weinig wat Hettema niet heeft. ,,Ik kijk nu vooral naar oudere kaarten. Dat is keiharde business, want zwart-wit wordt niet meer gemaakt.’’ Zijn vrouw knikt. Ze weet dat haar man een pietjes precies is. ,,Ik wil de authentieke uit het vroegere jaartal. De 9 bij 14 hebben wij het dan over.’’ Hettema’s mooiste kaart is, hoe kan het ook anders, een zwart-wit exemplaar, en dateert uit 1900. Hij houdt de beeltenis van de Munsterkerk uit Roermond onder de bureaulamp. ,,Ja, kleurenansichten zijn prachtig, maar zwart-wit heeft nog altijd zo zijn charme. Dit is de oudste die ik heb’’, vertelt de postbode glimmend van trots. ,,De parels liggen verstopt. Je moet het hebben van de oude mensen die zeggen: oh, ik heb er nog wel één in een oude schoenendoos liggen!’’