Emotie Merwederazzia nog altijd voelbaar

20 mei 2014 om 00:00 Lokaal nieuws

Herdenking van lokale oorlogsgebeurtenis maakt diepe indruk

SLIEDRECHT/H'VELD-G'DAM - ,,Het moet een bizar schouwspel geweest zijn.'' Tientallen genodigden en belangstellenden herdachten afgelopen vrijdag de Merwederazzia. Zeventig jaar geleden werden honderden mannen opgepakt door de Duitse bezetters, als vergeldingsactie voor het neerschieten van landwachters in de Biesbosch, en naar Kamp Amersfoort gebracht. ,,Wij staan hier in de wetenschap dat we straks naar huis kunnen, dat wisten de mannen toen niet'', sprak Anja van der Starre, organisator, en dochter een der Merwedegijzelaars.

Door Annika Both

,,Vanaf het moment dat de mannen werden opgepakt, was hun toekomst ongewis. Na een lange dag op de verzamelplaatsen, gingen ze 's avonds in overvalwagens op weg naar het gevreesde Kamp Amersfoort. Voor veel van hen volgde een week of zes later transport naar Duitsland, waar het beslist niet beter was. Zesentwintig gijzelaars hebben het leven gelaten ten gevolge van de geleden ontberingen. De andere gijzelaars kwamen lichamelijk en soms ook geestelijk beschadigd terug. Al met al een ingrijpende geschiedenis, die in het leven van velen hier aanwezig ook vandaag nog voelbaar is.''

De zaal van verzorgingshuis Overslydrecht in Sliedrecht bleek bijna te klein voor de grote belangstelling. Het deed Jan van Lopik, een van de Merwedegijzelaars, goed te zien dat er zoveel mensen aanwezig waren. Op weg van zijn ouderlijk huis aan de Koningin Wilhelminalaan naar zijn werkgever kruidenier Jan Swets werd hij op 18-jarige leeftijd opgepakt door de Duitsers. De hele dag stond hij met tientallen andere mannen in de leeftijd van 18 tot en met 25 jaar op het plein van de School met de Bijbel in Beneden-Hardinxveld, met zijn gezicht naar de muur, zonder eten of drinken.

De razzia was een vergeldingsactie voor het neerschieten van twee landwachters in de Biesbosch in 1944. Rent Kadijk maakte dat laatste van dichtbij mee. Hij woonde toentertijd op een boerderij in de Merwelanden. ,,Mijn vader keurde de actie van het verzet niet goed, omdat hij een vermoeden had dat de Duitsers hard terug zouden slaan. Onze onderduikers - een Jodin die meewerkte op de boerderij en drie die zich verscholen op een nabij gelegen ark - vertrokken gelukkig voordat het gebeurde. In de nacht van 9 op 10 mei hoorden we rond 1.00 uur schoten. De landwachters en het verzet waren elkaar precies in de Helsluis tegengekomen.'' Een van zes verzetsmensen was zwaargewond en werd in de boerderij opgevangen, totdat hij vroeg in de morgen werd opgehaald. Ook Pieter Baardman voorspelde dat er een 'donkere kant' aan de 'heldendaad' zou zitten, nauwgezet beschreven in zijn dagboek, waarvan hij een paar fragmenten voorlas.

De moord op Wouter Smit was de aanleiding tot de aanslag in de Biesbosch. De bakker (57) werd door landwacht Westdijk (16) in zijn rug geschoten omdat hij een bevel niet hoorde. Dat een simpel misverstand leidde tot de dood van zijn vader, doet de 85 jaar oude Piet Smit nog steeds pijn. Het is in zijn stem te horen. Hij was indertijd pas 15 jaar. ,,De landwachter had hem eenvoudig op de rug kunnen tikken!''

Dat de Merwederazzia een grote stempel drukte op vele families is een feit. Ad Korevaar en nichtje Greet kunnen erover meepraten. Ad barst in tranen uit: ,,Ik weet nog heel goed dat mijn broer Aart uit huis werd weggehaald. Hij stond in de ochtend aan de aanrecht en moest mee. Dat beeld vergeet ik nooit meer.'' Eenmaal thuisgekomen heeft Aart weinig over zijn periode in Kamp Amersfoort verteld. Dochter Greet: ,,Meestal begint men op oudere leeftijd er pas over. Helaas is mijn vader niet oud geworden, maar 58. Daarom ben ik nu hier.''

Teus en Erick, zoon en kleinzoon van de nooit teruggekeerde Klaas Görtemöller, legden samen de krans bij de Grote Kerk op de kruising van Stationsweg en Kerkbuurt. De emotie was tastbaar. Ook op burgemeester Bram van Hemmen (Sliedrecht) en wethouder Theo Boerman (Hardinxveld-Giessendam) maakte het diepe indruk. ,,Vrijheid is wankel, we moeten ons best doen de vrede te bewaren.''

Meer informatie is te vinden op www.merwedegijzelaars.nl

Foto-onderschrift: De Merwederazzia, die 70 jaar geleden geschiedde op 16 mei 1944, werd door een overweldigend aantal mensen herdacht.

advertentie
advertentie