Hoe de recherche het hoofd breekt over ‘help Johan, help’

HARDINXVELD-GIESSENDAM In twaalf eerdere afleveringen vertelden betrokkenen over het leven en de dood van Johan de Waal. Vanuit persoonlijke gezichtspunten schetsten zij een ambivalent beeld. Maar hoe moet je naar de moordzaak kijken als je alle gevoelens wegdenkt? Als je puur en alleen op de feiten afgaat? Logische vragen voor het betrokken rechercheteam. Vandaag deel één van een tweeluik. Politiemensen Peter Broere, Erik Venema en Gerco Gijsbers schetsen een tijdlijn van de avond van de vermissing tot aan het sluiten van het onderzoek.

door Alex Monster

9 januari 2012 - eind maart 2012

‘Help Johan, help!’ Terwijl twee mannen met elkaar in worsteling zijn, klinkt een luide noodkreet over het erf van Johan de Waal. Wie op 9 januari 2012 om hulp roept, is tot op de dag van vandaag onduidelijk. Uit den treure hebben rechercheurs de schreeuw geanalyseerd. Het lijkt niet logisch dat Johan de Waal de drie woorden uitsprak. ,,Dan gebruik je toch niet je eigen naam?” denken Peter Broere, Erik Venema en Gerco Gijsbers hardop. Maar wiens stem was het dan wel? De drie woorden blijven een vaag detail dat het onderzoeksteam minutieus onder de loep heeft genomen. De kleinste aanwijzing kan immers voor de grootste doorbraak zorgen. Daarover later meer.

Terug naar de donkere avond van 9 januari 2012. Zoals wel vaker in vermissingszaken komen rechercheurs niet meteen in actie als ze de melding krijgen dat Johan de Waal spoorloos verdwenen is. De Hardinxvelder is pas een paar uur zoek. Bij vermiste jongeren of in gevallen waarbij iemand duidelijk in gevaar is, komen hulpdiensten direct in actie. In andere situaties hoeft de politie de eerste 24 uur na de melding niet meteen alles uit de kast te trekken. Tachtig procent van de vermisten wordt immers in de eerste 48 uur na de melding gezond en wel teruggevonden. De Waal kan er zomaar even tussenuit zijn gepiept. Afwachten dus.

We trokken alles uit de kast

Als de Hardinxvelder op 10 januari nog geen teken van leven geeft, maakt de politie een formele melding van een vermissing. Wijkagenten stellen een eerste onderzoek in. Daarna gaat het snel. Via een persbericht, Twitter en Burgernet maakt de politie op 11 januari bekend dat Johan de Waal vermist is. Op 12 januari wordt zijn erf officieel een plaats delict als rechercheurs bloedsporen op een trailer aantreffen. Een Team Grootschalige Opsporing (TGO), dat onderzoek moet doen naar de vermissing, start op. Rechercheurs zetten de woning en het erf aan de Koningin Wilhelminalaan op hun kop. Ze pompen een gierkelder leeg. Doorzoeken het Kanaal van Steenenhoek met sonarapparatuur, duikers en een speurhond. Kammen weilanden uit met behulp van de ME. Zetten een helikopter met warmtebeelden in om de situatie vanuit de lucht te onderzoeken. In het televisieprogramma Opsporing Verzocht vraagt de politie op 18 januari 2012 om hulp van de kijkers. Met de ontvangen tips gaan ze aan de slag.

Vanwege zijn ‘unieke positie’ maakt wijkagent Gerco Gijsbers onderdeel uit van het TGO. Gijsbers heeft veel lokale kennis en kent de mensen. Samen met enkele rechercheurs voert hij talloze gesprekjes in Boven-Hardinxveld. Gijsbers: ,,We trokken alles uit de kast.“ Het mag niet baten. Ondanks vele tips, suggesties en aanwijzingen blijft een doorbraak uit. Johan de Waal is en blijft spoorloos. Eind maart bouwt het TGO zijn werkzaamheden af. Op kleine(re) schaal gaat het onderzoek wel door.

6 september 2012 - 26 november 2013

Goed zes maanden later heeft Peter Broere, tactisch coördinator bij het TGO, piketdienst. Hij krijgt de melding dat vissers een stoffelijk overschot hebben aangetroffen in het Kanaal van Steenenhoek. Tien tegen één dat het om Johan de Waal gaat, weet Broere. Dezelfde avond krijgt hij de bevestiging. Het blijkt De Waal. Vermoord. Zijn lichaam verzwaard met voorwerpen. Het TGO gaat weer aan de slag. Opsporing Verzocht besteedt nogmaals aandacht aan de zaak. Huis-aan-huis verspreidt de recherche een flyer in Hardinxveld-Giessendam. Wie kan helpen bij het oplossen van deze zaak? Wie heeft Johan de Waal vermoord? De recherche en het Openbaar Ministerie denken 21 september een antwoord op die vraag te hebben, als twee verdachten worden aangehouden. ‘Sterke aanwijzingen’ zouden naar het tweetal wijzen. Na talloze verhoren komt het tweetal op 26 september op vrije voeten. Gedurende het onderzoek blijven ze nog wel verdachte. Maart 2013 komt het rechercheteam van een koude kermis thuis. De officier van justitie maakt op 11 maart bekend dat de mannen niet worden vervolgd vanwege een gebrek aan bewijs. Ze zijn geen verdachten meer. Een sepot, zoals dat in politiejargon heet. Een week later, op 18 maart 2013, zet het TGO een voorlopig punt achter het onderzoek. Alleen bij nieuwe feiten of omstandigheden kan het Openbaar Ministerie besluiten alsnog te vervolgen. De moord op Johan de Waal wordt een cold case. Nog één keer komt de zaak in de belangstelling. Eind november 2013 krijgt het dossier om ‘tactische redenen’ een vervolg. De recherche onderzoekt opnieuw Johans vindplaats, een politiehelikopter verkent de omgeving en het rechercheteam vraagt via Opsporing Verzocht en met flyers aandacht voor de moord. De nieuwe inspanningen leveren geen bruikbare informatie op. Het wordt stil.

Wil je contact hebben met Alex Monster, de schrijver van dit artikel? Mail dan naar a.monster@bdu.nl..

Eerder in dit dossier publiceerden wij de volgende artikelen:

- De moord op Johan de Waal: de moeilijke keuzes van de redactie

- Kijk item Johan de Waal in Opsporing Verzocht terug

- Gemengde gevoelens bij mobiel media lab De Waal

- Zaak De Waal: wie heeft informatie over de verzwaringsmaterialen?

- Moord weer in Opsporing Verzocht

- Rechercheteam: ‘Daders wisten lokaal goed de weg’

- ‘Johan de Waal met kruiwagen en al gedumpt’

- ‘Energie bij rechercheteam Johan de Waal’

- ‘Samenwerken was extreem lastig, vooral voor neef Johan’

- De poldercowboys De Waal waren altijd een beetje anders

- Ina is bij toeval ‘oorgetuige’ in de zaak van Johan de Waal

- Moord op Johan de Waal zorgt voor ingewikkelde dilemma’s bij Sander Ris

- ‘Johan kon niet zonder mijn nichtje’

- Advocaat Joost Loevendie blikt terug op ‘heel lelijke zaak’

- Een koepel over de boerderij van Johan de Waal

- Eerste tips in moordzaak Johan de Waal

- ‘Johan was een engerd, je mocht niet anders over hem denken’

- Nog geen tips in zaak Johan de Waal

- ‘Johan kon moeilijk zijn, maar voor dieren, kinderen en vrienden deed hij alles’

- Oud-burgemeester Wiebosch-Steeman: ‘Het dorp weet wie Johan de Waal vermoord heeft’

- De moord op Boven-Hardinxvelder Johan de Waal: een zaak die niet loslaat

- Recherche zoekt nieuwe informatie in moordzaak Johan de Waal

10.000 euro beloning voor gouden tip

Mensen die het lastig vinden om informatie over een ernstig misdrijf door te geven aan de politie, kunnen contact opnemen met het Team Bijzondere Getuigen. De identiteit van de tipgever blijft dan anoniem voor de dader(s), maar een rechter ziet de doorgegeven informatie wel als bewijs. Het Team Bijzondere Getuigen is bedoeld voor mensen die informatie hebben over ernstige misdrijven zoals moord, overvallen, terrorisme en witwassen. Speciaal voor de coldcase over de dood van Johan de Waal kunnen tipgevers bellen met 06-20740912. Voor de gouden tip in deze zaak is een beloning van 10.000 euro beschikbaar.