Bedienaar Jan van Noordennen (overgrootvader Thea de Jong) en de dragers bij een uitvaart in 1959.
Bedienaar Jan van Noordennen (overgrootvader Thea de Jong) en de dragers bij een uitvaart in 1959. Orchis Uitvaartzorg

Stilstaan bij de rouwstoet

3 februari 2023 om 13:58 Zakelijk

Lopend, met de auto, trekker of vrachtwagen. De rouwstoet is er in verschillende soorten. Hoe de rouwstoet ook opgebouwd is, ze hebben allemaal hetzelfde doel: de overledene op een respectvolle manier wegbrengen naar de laatste rustplaats. Thea de Jong van Orchis Uitvaartzorg staat stil bij dit eeuwenoude fenomeen.

door Suzanne Heikoop

,,De rouwstoet is al eeuwen een bekend ritueel.”, vertelt Thea. ,,In Nederland heeft de rouwstoet door de jaren heen verschillende vormen gekend. Soms werd een overledene naar het graf gedragen. Regelmatig werden, vanwege de af te leggen afstand, de boerenwagen en het paard van de buren ingezet. De kist werd dan op de wagen geplaatst en de nabestaanden liepen er in zwarte kleding achteraan. Tot omstreeks 1900 gingen alleen de mannen mee naar de begraafplaats. De enige vrouw die mee mocht gaan was de klaagvrouw, onherkenbaar door de sluier die ze droeg. Als teken van rouw maakte ze symbolisch het gebaar dat ze de haren uit haar hoofd trok. Later mochten vrouwen en kinderen ook mee en daarvoor werd dan een extra wagen ingezet, of in het geval van de rijken een koets. De overige belangstellenden konden lopend aansluiten. Als er een koets werd ingezet, kon men aan de begrafenis zien hoe rijk de familie was. Als er twee paarden met zwarte kleden en pluimen voor de koets stonden, was de familie rijk. Als de paarden geen pluimen droegen, had de begrafenis een lager budget. De laagste klasse kreeg maar één paard, zonder pluim of kleed.”

Het voorbijgaan van de rouwstoet werd opgemerkt en het straatbeeld paste zich erop aan. ,,Kinderen werden binnengehaald, gordijnen sloten waar de stoet langskwam. Verkeer en voorbijgangers kwamen tot stilstand en mannen namen hun pet of hoed af. Als de stoet de begraafplaats naderde, begon de koster met het luiden van de klokken. Dit stopte pas als de kist op schouders van dragers, vaak buren, bij het graf aan was gekomen.” 

De ‘burenplicht’ veranderde met de tijd. ,,Soms wilden buren niet meer meewerken of waren ze te druk. Daarom werd het werk rondom overlijden steeds vaker uitgevoerd door bedienaars, mensen die hun werk maakten van het bedienen van uitvaarten. De bedienaars regelden ook de dragers en het transportmiddel waarop of waarin de overledene werd vervoerd. Vaak waren de dragers andere bedienaars in uniform. De boerenwagen of koets werd met de tijd vervangen door een auto, het gevolg kon zich lopend of in een volgauto verplaatsen.”

Doordat het fenomeen niet meer zo veel voorkomt, is het gedrag rondom de rouwstoet ook veranderd

Tegenwoordig zijn er uitvaarten in alle soorten en maten. ,,Met regelmaat is de rouwstoet niet meer nodig omdat de locatie van de uitvaart in het crematorium of direct naast de begraafplaats is. Daardoor is de rouwstoet ook uit het straatbeeld verdwenen. Doordat het fenomeen niet meer zo veel voorkomt, is het gedrag rondom de rouwstoet ook veranderd. De deelname van de rouwstoet heeft in het verkeer zijn waardigheid verloren. Mensen krijgen het respect voor de rouwstoet niet mee in hun opvoeding. Ook zijn de verkeersregels gewijzigd, waardoor de rouwstoet niet meer in alle gevallen voorrang heeft en het doorkruisen van de stoet ook niet meer verboden is. Dat is jammer. Het is respectvol om stil te staan bij het leven en de dood. Door stil te staan, geef je eerbied en respect aan de overledene. “

,,De nabestaanden brengen hun geliefde letterlijk voor de laatste keer weg. Hoe ze dit doen, is aan hen. Sommigen kiezen voor een draagbaar op wielen, anderen voor de koets met paarden. De rouwauto van de uitvaartondernemer kan ingezet worden in combinatie met volgauto’s. Als dit privéauto’s zijn kan er een vlaggetje op de motorkap geplaatst worden, zodat zichtbaar is dat ze bij de stoet horen. Ook kan een eigen voertuig zoals een trekker of truck ingezet worden als rouwauto. Er zijn rouwstoeten met Rolls Royces en recent hebben we ook iemand vervoerd in een Land Rover Defender. Familieleden kunnen de taak van drager op zich nemen, maar dragers kunnen ook ingehuurd worden. Formeel of in spijkerbroek, er is zelfs een damesformatie te boeken. Linksom of rechtsom is de rouwstoet iets persoonlijks. Het is iemands laatste gang. Daar kunnen we alleen maar respect voor hebben en bij stilstaan. Doet u en doe jij mee?”

Orchis uitvaartzorg
Valkweg 8 te Sliedrecht
0184 701 200
www.orchisuitvaartzorg.nl

Hoe een dorp tot stilstand kwam en zich met elkaar verbond.
advertentie
advertentie