Van burenplicht tot onderneming

H'VELD-G'DAM In de 'Kerk met de Beelden' aan de Peulenstraat in Hardinxveld-Giessendam vond zaterdag de presentatie plaats van het interessante en mooi vormgegeven boek 'Van burenplicht tot onderneming' dat de 850 leden van de Historische Vereniging Hardinxveld-Giessendam nog dit jaar in hun brievenbus krijgen. De schrijver van dit boek is Ronald Nederveen.

Tijdens een stijlvolle bijeenkomst met genodigden, waaronder de wethouder Jan Nederveen, nam vicevoorzitter van de Historische Vereniging Peter van Wijngaarden als eerste het woord en daarna de schrijver die de aanwezigen alvast een inkijkje gaf in zijn boek via een PowerPoint presentatie. Tot beider verrassing kregen de vormgever en de eindredacteur, Alie en Evert van Lopik, als dank voor hun werk, het eerste exemplaar van het boek uitgereikt.

Vijfendertig jaar heeft Ronald Nederveen onderzoek gedaan naar de geschiedenis en de cultuur rond dood en rouw in het algemeen en in het bijzonder in Giessendam, Hardinxveld en Giessen-Oudekerk. Voor de samenvoeging van 1957 behoorde Giessen-Oudekerk nog tot Giessendam. Ronald zijn vader was als drager in Giessendam beroepsmatig betrokken bij begrafenissen. Als vader niet thuis was vroegen de kinderen in het gezin Nederveen soms: ,,Waar is pa?'' Zij kregen dan regelmatig het antwoord: ',,Pa is begraven''.

Ook Ronald kwam als achttienjarige jongen in dienst bij zijn oom, de bekende begrafenisondernemer Van Noordennen. Hij had een drager nodig en zo rolde Ronald ook in het vak. Niet vreemd als je vader, beide opa's, een oom, twee neven en een broer ook al werkten in het begrafeniswezen. Op school raakte Ronald geïnteresseerd in alles wat met geschiedenis te maken had door een leraar die dit vak heel boeiend bracht. Die interesse is nooit meer weggegaan. Eerst deed hij onderzoek naar de familie Nederveen en bracht daar een lijvig boekwerk over uit. Het onderzoeken nog lang niet moe, ging hij verder met alles wat te maken had met dood, rouw en begraven in de dorpen, Giessendam, Giessen-Oudekerk en Hardinxveld. Veel gesprekken voerde Ronald als jonge man met zijn oom Jan Willem van Noordennen, dat legde de basis voor dit boek. In die tijd zetten de veranderingen rond dood en begraven al in.

Het eerste hoofdstuk van het boek gaat over de rouwgebruiken, het tweede hoofdstuk begint al direct over de eerste veranderingen. Het boek is niet voor niets 136 pagina's dik en verluchtigd met mooie foto's; veel historische foto's en foto's uit deze tijd. Wie weet nog van de aanspreker die vroeger nodig was om de zaken rond begraven voor een familie te regelen? Hij adverteerde rond 1900 in de plaatselijke kranten. Ronald heeft ze allemaal uit de vergetelheid gehaald en hun namen en eventuele advertenties staan vermeld in het boek: Steehouwer, Smit, Van de Werken, Bakker, enz., voorlopers van de begrafenisondernemer.

Natuurlijk is er een hoofdstuk gewijd aan de begraafplaatsen, ook die er nooit gekomen zijn. Aan de geschiedenis van het begraven. Eerst in de kerk, de 'rijke stinkerd', tot het aanleggen van begraafplaatsen en urnenwanden en tenslotte het ruimen van graven in deze tijd.

De grafmonumenten die er in Giessendam en Hardinxveld zijn van de familie Wisboom en De Roovere, maar ook die van de omgekomenen in de Tweede Wereldoorlog, alles komt aan bod. Daarbij nog de vele bijzondere verhalen uit de praktijk van het begrafeniswezen die Ronald heeft opgetekend.

In dit boek beschrijft Ronald zijn onverwacht verrassende ontdekking. In de Hervormde Kerk van Giessen-Oudekerk hangt een prachtig rouwbord van een zekere Jacobus Hofman, ooit Heer van Giessen-Oudekerk. In de tot nu toe bekende informatie staat dat deze Jacobus geboren is in Hoorn omstreeks 1709 en stamt uit een oud patriciërsgeslacht.

Ronald ontdekte echter dat deze Jacobus is gedoopt op 17 januari 1717 in Assens, geen verschrijving van een stad gelegen in Drenthe, maar een plaats in Denemarken. Hij was een zoon van een onbekende vader en een alleenstaande moeder met de naam Caren Rasmusdotter Laurentsz. Rond 1740 verliet deze Jacobus het Deense platteland en ging naar Amsterdam. Dan volgt een verhaal van 'krantenjongen tot miljonair'. Hij kocht op zeker moment de Heerlijkheid Giessen-Oudekerk en trad op 14 juni 1769 te Giessen-Oudekerk in het huwelijk met Hazina van Haagen uit…Hoorn.

Al lezend komt men tot de ontdekking dat er in de laatste 75 jaar rond begraven en rouw heel veel veranderd is. Rouw wordt steeds meer persoonlijk beleefd en is naar de privésfeer geschoven.

Waar zie je nog een rouwstoet voorbij gaan? Waar staan de blinden nog aan? Wie loopt er nog in de rouw? Dood en rouw zijn uit het straatbeeld verdwenen.

Inmiddels is Ronald Nederveen rouwtherapeut en stervensbegeleider en merkt hij dat velen op zoek zijn naar nieuwe rituelen die passen bij degene van wie afscheid genomen moet worden. Daar zijn tegenwoordig veel nieuwe mogelijkheden voor gekomen.

Het boek is tevens een eerbetoon aan allen die in het begrafeniswezen hebben gewerkt.

Voor niet leden van de Historische Vereniging Hardinxveld-Giessendam is het boek te koop in het Historisch Informatie Centrum, Peulenstraat 243 op zaterdagen tussen 10.00 en 12.00 uur.