Oranjestraat 4-10 rechts.
Oranjestraat 4-10 rechts. Jeannette Swets

De Watersnoodramp vond vandaag precies 70 jaar geleden plaats, ook in deze regio: ‘We mochten maar één tas meenemen’

1 februari 2023 om 10:44 Historie

HARDINXVELD-GIESSENDAM Vandaag, 1 februari, wordt herdacht dat het zuidwesten van ons land precies 70 jaar geleden werd getroffen door de Watersnoodramp. De ramp van 1953 had ook gevolgen voor Hardinxveld en Giessendam. Dat weet onder meer Bert den Boer uit Giessenburg als geen ander.

door Eline Lohman

De Watersnoodramp was in deze regio zeker niet zo erg als in Zeeland, maar er was wel sprake van ondergelopen huizen. Dat weet Bert den Boer uit Giessenburg als geen ander. Hij heeft nog levendige herinneringen aan de ramp die 70 jaar geleden plaatsvond. Bert was toen zesenhalf jaar oud. ,,Ik heb veel herinneringen aan wat er toen is gebeurd. Ik heb de ramp namelijk zelf meegemaakt. Ik woonde in Giessen-Oudekerk en zondagochtend - het was een bijzondere dag, ook omdat mijn vader jarig was - vroeg vernamen we dat de dijken in Papendrecht doorgebroken waren. Mijn ouders, broers en ik zijn toen aan het slepen gegaan met huisraad. De meubels gingen naar boven. We hebben de buurvrouw geholpen met spullen naar zolder slepen.”

(Tekst gaat verder onder de foto)


Het water kwam ook in de nieuwbouw in Giessen-Oudekerk. - Museum Het Reghthuys

EVACUEREN

Samen met die buurvrouw ging het gezin op de zolder van de familie Den Boer zitten. Bert: ,,Wat moesten we anders doen? We wisten het niet. In de avond gingen we toch maar naar bed, maar algauw hoorden we een auto langskomen met een luidspreker: er werd opgeroepen om te evacueren. Je mocht maar één tas meenemen, dus we hebben snel wat spullen gepakt. Verder mocht je niets anders meenemen. Er kwam een bus en daar werden we ingeladen. Mijn vader ging niet mee; we hadden allerlei beesten en die wilde hij in veiligheid brengen. De rest van ons gezin werd ondergebracht in een kerk in Giessendam. Daar hebben we de hele nacht gezeten.”

Het huis had zo’n schade opgelopen dat het altijd vochtig en klam is gebleven. Tot aan de sloop in de jaren 70 aan toeAan het begin van de ochtend was er een evacuatieadres gevonden voor het gezin: er werd verkast naar een huis in Giessendam. Daar zijn Bert en de zijnen wekenlang gebleven. ,,We mistten mijn vader uiteraard enorm. Wij kinderen gingen elke keer op de weg kijken of we hem aan zagen komen. Op een dag was dat zo: hij kwam aanfietsen. Hij had een halve dag naar ons gezocht, want de administratie rondom evacuatieadressen was niet zo goed destijds.” Bert kan zich nog herinneren dat niet op de zondag het water het familiehuis bereikte, maar pas op maandag. Tot aan de Peursumse vliet kwam het water in het dorp.

Bert: ,,De kade werd met zandzakken opgehoogd. Dat heeft ervoor gezorgd dat de rest van het dorp niet ondergelopen is en ook de Alblasserwaard niet.” Na een aantal weken zakte het water en verhuisde het gezin Den Boer naar een huis dat twee huizen verderop lag van hun toenmalige woning. Dat huis lag hoger. ,,Daar hebben we nog een maand gezeten, voor we terug konden naar ons eigen huis. Daar was het een heel karwei om alles weer schoon te krijgen. Het achterhuis stond een meter onder water en het voorhuis 80 centimeter… Mijn vader liep met lieslaarzen rond in de woning. Toen we eindelijk naar de zolder konden, stonden daar de etenswaren van mijn vaders verjaardag nog: bowl, cake. Met groene schimmel erop. We waren tenslotte in paniek weggegaan… Het huis had zo’n schade opgelopen dat het altijd vochtig en klam is gebleven. Tot aan de sloop in de jaren 70 aan toe.”

(Tekst gaat verder onder de foto)


De rokerijstoep met buurtbewoners kijkend naar een drijverschuit in geval van nood. - Gert Romijn

De impact op het gezin was er zeker, maar Bert zegt dat het ook wel weer meeviel. ,,Het was erg vervelend, maar we gingen al vrij snel weer door. Er waren geen slachtoffers en de beesten waren op tijd weg omdat ze door mijn vader waren geëvacueerd. Maar er werd destijds wel veel over de Watersnoodramp gesproken, het onderwerp werd zeker niet doodgezwegen. Ik weet ook nog een anekdote over een gebeurtenis die waarschijnlijk veel mensen zich nog kunnen herinneringen: een bekende dorpsfiguur was in de nacht van zaterdag op zondag, de bewuste dag, overleden. Maar door de Watersnoodramp kon hij niet begraven worden. Op zondagmiddag werd hij in zijn kist op een vrachtwagen naar de begraafplaats gereden, zonder rouwstoet. Dat was wel bijzonder.”

HALVE METER WATER 

Ook Arie van Noordennen heeft herinneringen aan de Watersnoodramp. ,,Ik was vijf jaar en kan me nog herinneren dat er de avond voor de ramp een man aan de deur kwam om te zeggen dat er een dijk op springen stond en dat we zoveel mogelijk meubels naar boven moesten sjouwen. We woonden op de Sluisweg in Hardinxveld en mijn vader is toen eerst naar de dijk gelopen om te zien hoe hoog het water stond. En het stond echt hoog, want een oom en tante woonde buitendijks naast de werf van Damen en hadden al een halve meter water in het huis staan. Mijn ouders hebben die avond zoveel mogelijk aan waardevolle spullen en eten naar de bovenverdieping gebracht.”

Arie vervolgt: ,,Later die nacht hoorden we dat de dijk in Papendrecht en in Sliedrecht bij de Kaai was doorgebroken en de Alblasserwaard vol water liep en er kwam in veel huizen in dit gebied ruim een halve meter water in huis te staan. Ik verzamel oude foto’s uit de Facebookpagina van Oud Hardinxveld Giessendam en Oud Giessenburg en zet deze in een database. Uit deze verzameling heb ik wat foto`s geselecteerd van de ramp en die staan op die pagina. Ik merk dat het onderwerp leeft.”

EMMERS KLEI KLAARGEZET 

Gert Romijn uit Hardinxveld-Giessendam haalde met zijn oudste broer, Adriaan, herinneringen op. Adriaan was toen negen jaar. Gert: ,,Wij woonden buitendijks en achter ons was de buitenwei, wat nu onderdeel is van plan Rokerij. Die buitenwei grensde aan de rivier en was meer een soort berging voor het hoge water, maar in 1953 was het wel erg heftig en zagen mijn opa en vader het water wel erg hoog komen. Er werden emmers klei klaargezet en de vloedplanken werden in de deuropeningen gezet. De kieren werden dicht gesmeerd met die klei, in de hoop het water buiten de deur te houden en ook de vensters gingen dicht. Soms stond de vloed even stil en zeiden ze ‘nu loopt de Biesbosch vol’. Maar na verloop van tijd kwam het water weer hoger en alle maatregelen ten spijt er was geen houden aan en liep het onderhuis vol. Voor veel bewoners van de Buurt was dat hetzelfde verhaal. Toen het zondagmorgen licht werd, was er zover je kon kijken water en dreef er van alles om het huis, zelf laden uit een kast dobberden rond.”

(Tekst gaat verder onder de foto)


Buitendams 466. De boerderij van Wout de Bruin staat in het water. - Wout de Bruin

Dick de Jong van Museum De Koperen Knop vertelt dat de Watersnoodramp ook het museum raakte en ook in zijn familie zijn er nog verhalen, zo blijkt wanneer Dick ernaar gevraagd wordt. ,,De dijkdoorbraak bij Sliedrecht - net ten westen van het stuk schenkeldijk bij de brug over de rijksweg, dus grenzend aan Giessendam en Hardinxveld - en die breuk bij Papendrecht zorgden ervoor dat er rivierwater de Giessendamse polder in liep, waardoor het gebied ten noorden van Buitendams in het water kwam te staan. Ook het land achter de boerderij De Koperen Knop kwam onder water. Niet in de boerderij; die ligt iets hoger op een woonheuvel. De wijk ‘Over het Spoor’ moest geheel worden geëvacueerd en de bewoners verbleven zo’n zes weken elders bij familie. Uit mijn eigen familie is er nog het verhaal van een ontstane vriendschap. Twee kinderloze boerenechtparen uit Gijbeland (Brandwijk) kwamen naar Hardinxveld (Parallelweg) waar een neef woonde. Die neef had geen plek, maar via de schoonzoon van die neef werd er onderdak gevonden bij diens ouders aan de Hardinxveldse Rivierdijk. Er ontstond een hechte vriendschap, die tot aan het overlijden standhield.”

(Tekst gaat verder onder de foto)


De Kaai met uiterst rechts het huis van De Grijp. - Alie van Lopik-de Jong

WATERSNOODRAMP IN 1953

De Watersnoodramp van 1953 voltrok zich in de nacht van zaterdag 31 januari op zondag 1 februari 1953. De ramp was het gevolg van een combinatie van zware storm uit noordwestelijke richting, met een ongunstig daarmee samenvallend tijdstip van vloed en springtij. Het water in de trechtervormige zuidelijke Noordzee steeg daardoor tot extreme hoogte. In Vlissingen, Hoek van Holland, IJmuiden en Harlingen werd de hoogste waterstand in wel 100 jaar gemeten. Het gevolg was dat veel dijken overspoeld werden en doorbraken. 

Hele eilanden en landstreken inclusief steden en dorpen raakten overstroomd; dit leidde tot veel slachtoffers en grote schade. Het aantal doden bedroeg 1836 in Nederland, 307 in het Verenigd Koninkrijk, 224 op zee, waaronder 133 bij het vergaan van een Engelse veerboot en 28 in België. De ramp was aanleiding voor de ontwikkeling van een sterk verbeterde kustverdediging met zware stormvloedkeringen. Het meest ingrijpend zijn de welbekende Deltawerken.

Altijd op de hoogte zijn van het laatste nieuws?
Alexanderstraat 4, de boerderij van de gebr. Heijkoop.
Gezicht vanaf de kerktoren van Giessen Oudekerk richting Giessendam tijdens de watersnood.
advertentie
advertentie