Praten over de dood

Praten over de dood, we zijn het niet gewend. We zijn geneigd dat ‘moeilijk’ of ‘lastig’ te vinden. We hebben er een taboe van gemaakt. Natuurlijk kun je er over zwijgen, maar ik kan u vertellen: dat is niet zo verstandig. Er zijn nl. echt hele goede redenen om wel met elkaar in gesprek te gaan. De allerbelangrijkste reden is: het zorgt voor verbinding. Praten over de verwachtingen en gedachten die je over je eigen dood hebt, is persoonlijk en intiem. Je praat over je kwetsbaarheid, je praat misschien over je grootste angsten en diepste zorgen, en dat brengt jou en de ander dichter bij elkaar. Eigenlijk is er nauwelijks een ander onderwerp te verzinnen dat mensen meer bij elkaar brengt dan de sterfelijkheid van jouzelf en de ander. Praten over de dood verdiept de verbinding. Je leert de ander (nóg) beter kennen, en dat is van grote waarde. Een tweede reden om over de dood te praten: het (resterende) leven krijgt meer betekenis. Praten over de dood vergroot het bewustzijn over je eigen sterfelijkheid, en zorgt er indirect voor dat de kwaliteit van je leven verbetert. Wie zich bewust is van zijn sterfelijkheid heeft meestal meer aandacht voor de wezenlijke zaken van het leven. Mensen doen dan eerder de dingen die ze belangrijk vinden: ze gaan prioriteiten stellen. Het leven krijgt door de bewustzijn over de eigen sterfelijkheid meer betekenis. Dat is ook precies wat er vaak gebeurt als mensen een levensbedreigende diagnose te horen krijgen. Ze kunnen dit als ‘wake up-call’ ervaren. De realiteit van de sterfelijkheid komt plots dichtbij. Wat eerder belangrijk leek – inkomen, status, materiële bezittingen – verschuift naar de achtergrond. Anders dan voorheen is de focus meer gericht op het (genieten van) gezin, relaties en alledaagse zaken (de zon die opkomt, een vogel die fluit) een derde reden om wél over de dood te praten, zonder dat daar een concrete aanleiding voor is, is een logisch vervolg op de tweede reden: het helpt toekomstige spijt te voorkomen. Soms helpt het om aan de (verre) toekomst te denken en van daaruit te bepalen wat nú belangrijk is. Vraag je eens af: Wat vind je aan het einde van je leven belangrijk om op terug te kijken? Wat wil je achterlaten? Hoe wil je herinnerd worden? En stel jezelf vervolgens de vraag: leef ik daarnaar? Met andere woorden: denken over je sterfbed kan helpen keuzes te maken die je leven in het hier en nu verbeteren. Die keuzes in het hier en nu kunnen ervoor zorgen dat je straks, op het sterfbed, geen spijt hebt van de dingen die je niét gedaan hebt, hooguit van wat je wel hebt gedaan. Nadenken en praten over wat belangrijk is in je leven kan helpen voorkomen dat je spijtgedachten op je sterfbed gaat krijgen. Ik zou zeggen: heb het eens over de dood met elkaar. Ik wens u veel verbinding, verdieping, wijsheid en weinig spijt toe in uw gegeven, nog te leven, leven.

[Thea de Jong